Het programma Grond+zaken nomineert samen met lokale partners concrete projecten die de kwaliteit van de bodem kunnen verbeteren voor de prestigueuze Bodemschep. De Bodemschep is een tweemaandelijkse prijsuitreiking, waarbij we goede bodembeheerpraktijken in de kijker zetten. In het programmateam Grond+zaken zitten afgevaardigden van: het departement Omgeving, de OVAM, de Vlaamse Landmaatschappij, het Instituut voor Landbouw- en Visserijonderzoek, het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek, het Agentschap Natuur en Bos, het departement Landbouw & Visserij, de Vlaamse Milieu Maatschappij, het agentschap Onroerend Erfgoed, het Regionaal Landschap Lage Kempen en VITO.
Het programmateam bekijkt tweemaandelijks alle inzendingen en selecteert een winnaar. Deze winnaar krijgt een bodemschepje en een Verklaring van verdienstelijke werk opgestuurd en we promoten daarna het initiatief van de winnaar via sociale media.
Er kan doorlopend genomineerd worden (het webformulier wordt nooit afgesloten) en je mag zoveel kandidaten doorgeven als je wil (vul per kandidaat de gegevens van het formulier in).
Detection, monitoring and management of soil structure and compaction
Friday November 26th, 2021 9:15-12:30 ONLINE
Please find the full recorded oral presentations and posters and abstracts here.
We explored how to characterize and monitor soil structure and treat the challenges around the widespread problem of soil compaction and soil structural loss: prevention, detection, monitoring and management.
Soil compaction is one of the main physical threats to soil and largely results from the use of agricultural machinery, often in combination with wet soil. Halting soil degradation was put forward by the United Nations as one of the 17 Sustainable Development Goals (SDG 15). The phenomenon not only has negative consequences for rooting, nutrient uptake and consequently crop yield, but also compromises good water management. A compacted soil, after all, prevents the proper drainage of water in wet periods and makes it difficult for moisture to rise from deeper layers in dry conditions.
During this thematic day, we explored ongoing research on prevention, detection, monitoring and remediation of soil structural loss and compaction and its underlying processes.
Keynote talk by Alejandro Romero-Ruiz / Methods for Field-Scale Characterization of Soil Structure
Alejandro is a postdoctoral scientist at Rothamsted Research (UK). He obtained his PhD from the University of Lausanne in 2021, in which he studied the impact of soil compaction on soil hydraulic and mechanical properties at the plot scale by combining hydrological modeling and field monitoring of geophysical data. His current research focuses on the impacts of soil compaction in grasslands resulting from animal treading.
Programme
9:15
Welcome
9:30-11:20
ORAL PRESENTATIONS
9:30
Romero-Ruiz
Rothamsted/ETH
Keynote: Geophysical method for field-scale soil structure characterization
10:00
Lin
UGent
Assessment of soil structural quality across different textures with visual and soil physical analysis methods
10:20
Anseeuw
VIVES
Towards a common VSA standard for Flanders
10:40
Vanderhasselt
ILVO
Remediation of subsoil compaction by subsoiling and deep rooting crops
11:00-11:20
coffee break
11:20-12:25
SHORT PRESENTATIONS OF POSTERS
11:20
Hardy
CRAw
The QuantiSlake test : a new simple method to evaluate soil structural stability
11:30
Pirlot
GxABT
Monitoring the temporal evolution of the soil structure of three innovative production systems in the field
11:40
Ten Damme
SLU
Accounting for traction effects for improved assessment of the risk of soil compaction
11:50-11:55
short break
11:55
Vandekerckhove
BDB
Remediation of subsoil compaction by deep tillage
12:05
Mendoza Veirana
UGent
A theoretical improvement of soil pedophysical permittivity models
12:15
Peiten
UA
Ecological and hydrological functioning of compacted and non-compacted topographical depressions in agroscapes
Op vrijdag 23 april organiseert de Nederlandse Bodemkundige Vereniging een webinar ‘Kijken in de bodem: inspiratie en technieken’. De webinar vindt plaats via Microsoft Teamsvan 14 – 16 uur. Tijdens deze webinar delen drie boeiende sprekers hun verhaal over hoe je op een creatieve manier bodems kunt laten zien en hoe je erover kunt communiceren naar een breed publiek.
Wordt geïnspireerd door Karen Vancampenhout (KU Leuven) die via ‘story telling’ het verhaal achter een bodem
overbrengt, Stephan Mantel (ISRIC) die kan uitleggen hoe je een
bodemmonoliet maakt (en het verschil met een lakprofiel) en wat het
belang is van de collectie in het ISRIC Wereld Bodem Museum, en Christina Eickmeier (CHRITH
architects) die vanuit het project ‘Kijken in de grond’ (https://www.chrith.com/projecten/kijken-in-de-grond/) op een creatieve manier de
grote verscheidenheid aan bodems toont.
Je kunt je opgeven door op deze onderstaande te klikken of via
www.bodems.nl/themadagen. Stuur deze uitnodiging gerust door naar andere geïnteresseerden.
Op 28 januari 2021 is ex-bodemkarteerder Jozef Vandamme van ons heengegaan in het AZ Klina te Brasschaat. Jef werd geboren op 1 maart 1926 te Geluwe. Na de lagere school in Geluwe en de Grieks-Latijnse humaniora in het college te Menen, studeerde hij landbouwwetenschappen aan de Universiteit Gent. Hoewel hij bijzonder geboeid was door bosbouw, kwam hij terecht in de bodemkunde waar hij als gedreven student opgemerkt werd door Prof. De Leenheer. Nog voor het eindexamen bood deze hem een plaats aan als wetenschappelijk onderzoeker. Jef trouwde met Yolande Van Eeckhoven met wie hij 4 kinderen had. In 1967 sloeg het noodlot toe. Yolanda stierf bij de geboorte van hun jongste kind. In 1968 hertrouwde hij met Mia Rijcken. Jef had 4 kinderen, 14 kleinkinderen en 4 achterkleinkinderen.
Bodemkartering – UGent Jef vervoegde het grote bodemkarteringsproject van België dat in 1947 als het Comité voor het opmaken van de bodemkaart van België was opgestart onder auspiciën van het IWONL (Instituut tot Aanmoediging van het Wetenschappelijk Onderzoek in Nijverheid en Landbouw). Vanuit het Centrum voor Grondonderzoek, onder leiding van Prof. De Leenheer, doorkruiste Jef België om bodemprofielen systematisch te beschrijven en te bemonsteren, geassisteerd door zijn ‘veldpreparator’ G. De Vuyst. In het begin gingen ze per fiets, daarna op moto met sidecar en tenslotte met de wagen. Daarmee had Jef enorm veel bodems van België gezien, beschreven en geanalyseerd. Hij was als een encyclopedie die bodems als geen ander kon plaatsen in landschaps-sequenties waarmee de logica van de meest complexe bodemkaarten meteen duidelijk werd. Als eerste in Vlaanderen mat Jef op systematische wijze grondwaterstanden met behulp van een enorm netwerk van peilbuizen om de gehanteerde vochttrappen bij de bodemkartering te kalibreren. Jef legde de opgedane kennis vast in publicaties, eerst in zijn doctoraal proefschrift dat in 1971, in de toen zogenoemde Rijkslandbouwhogeschool Gent, werd verdedigd met Prof. De Leenheer als promotor: Vandamme, J., & De Leenheer, L. (1971). Variatie van de textuur van de bovengrond en van de grondwaterstand in de bodems van de provincie Antwerpen. https://lib.ugent.be/catalog/rug01:000236575 Dit werk dient tot vandaag als referentie in het scenario van een uitdrogend Vlaanderen ten gevolge van klimaatsverandering. Andere belangrijke publicaties uit die periode zijn o.m.: Vandamme, J., De Leenheer, L., 1971. Bodemtextuur van de bouwvoor, landschapsindeling en bodemassociaties in de provincie Antwerpen; https://lib.ugent.be/nl/catalog/rug01:000225892 Een prachtig geïllustreerd werk: De Leenheer, L. et al.,1966. Natuurspiegel van Oost-Vlaanderen https://lib.ugent.be/nl/catalog/rug01:000201619 Door deelname aan buitenlandse congressen en studiereizen verdiepte hij zijn wetenschappelijke kennis en deelde ze met anderen. Deze reizen brachten hem o.m. in Oostenrijk, de VSA, het toenmalige Tsjechoslowakije, Hongarije en Roemenië, Spanje, Marokko, India, Hongkong, Japan en Thailand.
Foto: Tuinbouwcongres India, 1989
Bodemgeschiktheid – KU Leuven Toen het bodemkarteringsproject in begin jaren 1970 ten einde liep, vervoegde Jef het Studiecentrum voor Tuinbouwgronden (IWONL) dat aan de KU Leuven onder leiding van Prof. I. Scheys werd opgericht. Dit was een logisch verlengstuk van zijn loopbaan. De opgedane kennis werd nu ingezet om op systematische wijze de bodemkaart te vertalen naar inherente bodemgeschiktheidsnormen voor groentegewassen. Met de kundige assistentie van Ir. Wim Smets, Paul Janssens en Louis Lettani werden overal in Vlaanderen veldproeven aangelegd om bodemgeschiktheidstabellen te berekenen voor tomaten, stamslabonen, fijne worteltjes, kropsla, schorseneren, bleekselder, pootaardappelen, prei, bloemkolen, spruitkool, aardbeien, asperges en witloof. Jef publiceerde deze schat aan verzamelde kennis in een vademecum van de Bodemgeschiktheid: Vandamme, J., Deckers, J., Feyen, J., 1994. De bodemgeschiktheid voor groenten Studiecentrum voor Tuinbouwgronden, IWONL gewassen.
Na het overlijden van Prof. I. Scheys verzorgde Jef gedurende enkele jaren het college Regionale Bodemkunde bij de bio-ingenieurs en de archeologen.
Foto: Jef en zijn studenten op het plateau des Tailles, Ardennen anno 1991Foto: Van links naar rechts: Gastprof. Jozef Mitrikeski (Skopje, Macedonië), Prof. Rudi Dudal, Jef Vandamme, Arenberg Kasteel, 1989
Begin 1990 speelde Jef een belangrijke rol in het COBIS project (IWONL) aan het Instituut voor Land- en Waterbeheer onder leiding van Prof. Jan Feyen, KU Leuven. In dit ambitieuze project werden de onderliggende data bij de bodemkaart van België gedigitaliseerd en in de database Aardewerk opgenomen. Jef controleerde alle cijfers op hun consistentie vooraleer ze door jobstudenten ingegeven werden. Deze database zou een van de hoekstenen vormen van de digitale bodemkaart van Vlaanderen die nu zeer druk geconsulteerd wordt op de website van de Dienst Ondergrond Vlaanderen: https://www.dov.vlaanderen.be/page/bodemkaarten
Foto: Jef in de onderzoeksgroep Instituut voor Land- en WaterbeheerFoto: Jef op excursie met het labo Landbeheer, Ophoven-Kinrooi, 1991 Foto: Emeritaatsviering, Brasschaat, 1991
Professor Emeritus Jef bleef ook na zijn pensioen zeer geëngageerd voor bodem en natuur. Ik herinner me nog levendig hoe hij heel enthousiast de verhalen vertelde bij de bodemmonolieten, een archiefcollectie bij de Bodemkaart van België. Jef kwam graag terug naar Leuven om met onze studenten Bodemkunde in discussie te gaan. Hij was op zijn best tijdens de veldexcursies bij het vak Regionale Bodemkunde tot midden in de jaren 1990. Hij was toen ook gastprofessor aan de Katholieke Hogeschool Brugge-Oostende. Ook politiek was Jef actief: eerst als gemeenteraadslid (6 jaar), later als schepen van Parken en Plantsoenen in de groene gemeente Brasschaat (12 jaar). Hij heeft zo bijgedragen tot de verfraaiing van lanen en parken. Van het park de Mick maakte hij een klein arboretum. Hij zette mee zijn schouders onder het project van de kinderboerderij Mikerf en het maatwerkbedrijf Aralea. Verder werd hij de stuwende kracht achter het project Brasschaat helpt Roemenië. Hij verzorgde verscheidene transporten en ging zelf een aantal keren ter plaatse om er een school en een dokterspraktijk te helpen uitbouwen.
Foto: Redactie comité van het boek: Gijsel, J., 1980. Brasschaat van heidegrond tot parkgemeente
Jef was klein van gestalte maar een grote persoonlijkheid, een doorzetter met een enorm rechtvaardigheidsgevoel. Hij was veelzijdig geïnteresseerd in talen, kunst, muziek en geschiedenis. Hij zal in ons hart voortleven als zeer gemoedelijk, beminnelijk en bescheiden. Op een ereplaats in het Geo- Instituut te Heverlee hangen de bodemmonolieten van België als stille getuigen van de vele boeiende verhalen die Jef ons toevertrouwde. Zijn uitgebreide kennis is recentelijk toegankelijk gemaakt via de bodemmonolietenwebsite: https://ees.kuleuven.be/soil-monoliths/ Graag betuigen we onze innige deelname aan de familie en nabije kennissen. Met speciale dank aan Ria Vandamme en Georges Hofman (UGent) voor de bezorgde informatie.
Seppe Deckers Hoogleraar Emeritus met opdracht Departement Aard en Omgevingswetenschappen, KU Leuven
An introduction to soils ecosystems and livelihoods in the tropics
A Massive Open Online Course (MOOC) on Tropical Soil Science is accessible online on the EdX platform. The MOOC was 2020 EdX prize finalist! The course, ‘An introduction to soils ecosystems and livelihoods in the tropics’, is a production of KU Leuven in collaboration with ISRIC – World Soil Information. The course, supported by JRC and FAO, teaches about how soil properties vary across tropical ecosystems and landscapes and their impact on biodiversity and livelihoods. The MOOC introduces subscribers to basic concepts of soil and soils in the tropics. It explains how soils develop, what their most important features are, and how those insights can make land use more sustainable. The major soils of five biomes are highlighted through virtual excursions: forests, mountains, grasslands, deserts, and wetlands.
The instructors of the MOOC are: prof. Karen Vancampenhout, em. Prof. Seppe Deckers (both KU Leuven), and Stephan Mantel (Head of World Soil Museum, ISRIC). Uniquely, scientists from different countries all over the tropics will introduce subscribers to the MOOC to their work and show them real-life examples of how they apply soil knowledge through engaging videos and case studies.
